زیلوی نوش‌آباد: کهن ترین فرش شناخته شده از دوران اسلامی ایران | پی آواز حقیقت
زیلوی نوش‌آباد: کهن ترین فرش شناخته شده از دوران اسلامی ایران نویسندگان محمدرضا غیاثیان؛ محمد مشهدی نوش‌آبادی مجله تاریخ و تمدن اسلامی مقاله 4، دوره 17، شماره 1 - شماره پیاپی 34، بهار 1400، صفحه 109-135 نوع مقاله: مقاله پژوهشی
چکیده اگرچه در متون تاریخی سده چهارم هجری به بعد از زیلو و زیلوبافی یاد شده، اما زیلوهای باقیمانده همه متعلق به پس از صفویه است. برخی محققان زیلوی معروف به «میبد» را قدیمترین زیلوی دوره اسلامی و متعلق به سال 808ﻫ دانسته‌اند، درحالیکه این زیلو از دوره صفوی است و در خوانش تاریخ آن اشتباهی رخ داده‌است. تنها زیلوی شناخته از ماقبل صفوی، نمونه‌ای است که در موزه ارمیتاژ نگهداری می‌شود. مورخان هنر اسلامی تاکنون بر این باور بوده‌اند که زیلوی نوش‌آباد تاریخ بافت ندارد و آن را به عنوان شاهکاری از هنر ایلخانی معرفی کردهاند. این نوشتار با بررسی دقیقتر سبک هنری و کتیبه‌های زیلو پیشنهاد جدیدی درباره زمان بافت آن ارائه و این احتمال را مطرح کرده‌است که در رمضان 808ﻫ/ 1406م در نوش‌آباد کاشان بافته شده و کهن‌ترین فرش تاریخدار شناخته شده ایران دوره اسلامی است. یکی دیگر از سؤالات و ابهامات مطرح درخصوص این زیلو مربوط به کاربرد آن است. اگرچه محققان آن را زیلوی سجاده‌ای «صف» خوانده‌اند، اما آیات قرآنی موجود در کتیبه‌ها، پذیرش این نظر را دشوار می‌کند. این مقاله با درنظر گرفتن محتوای خاص کتیبه‌ها، احتمال کاربری آن را به‌عنوان سجاده مطرح کرده و با مجامع صوفیانه مرتبط ساخته‌است. کلیدواژه‌ها خط کوفی؛ زیلو؛ سجاده صوفیانه؛ نوش‌آباد؛ هنر اسلامی @kashanshenasi
