2022-05-17 11:53:28
@womenstudies
#مطالعات_زنان
زنان و بلوای نان
فاطمه گوارایی
در دهه گذشته کالاهای ضروری سبد معیشت مردم بارها افزایش قیمت داشته است. اخیرا نیز این افزایش بی رویه بار سنگین خود را بر ضروری ترین کالاها از جمله قوت اصلی سفره مردم یعنی نان تحمیل کرده است. این گرانی و افزایش قیمت ها و ناتوانی شدید مردم در تامین مایحتاج خود همچون چند تجربه سال های گذشته، منجر به بروز نارضایتی ها و اعتراضاتی در شهرهای مختلف چند استان شده است که اگر متولیان حکمرانی کشور نتوانند پاسخ درخوری به این اعتراضات بدهند، نارضایتی فراگیر و همه جامعه را درگیر خواهد کرد.
از خلال گزارش های ارایه شده، حضور جدی، پر رنگ و مصمم زنان در چند اعتراض اخیر همچون آبان ماه سال ۹۸ بسیار مشهود است. به گونه ای که این حضور فعال نظر بسیاری از تحلیل گران را به خود جلب کرده و به آن ارج گذاشته و موضوع گفتگو شده است. البته مرور این حضور و این تحلیل ها موضوع این یادداشت مختصر نیست. نوشتار حاضر بنا دارد بسیار مختصر یکی از تجربه های گذشته حضور زنان تهرانی در یکی از بلواهای مربوط به نان یعنی بلوای نان ۱۳۰۴ که با محوریت آنها تحقق پیدا کرده است، را روایت کند.
مساله کمبود نان و گرانی ارزاق که در منابع از آن به عنوان «بلوای نان» تعبیر شده است، در تمام دوره تاریخ معاصر کشور از چالش های پر اهمیت و جدی پیش روی جامعه بوده است. بلوای تابستان ۱۲۷۷ قمری از نخستین بلواهای فراگیر بوده که در واکنش به کمبود و گرانی نان رخ داده است. با این حال با پایان این بلوا گرفتاری های مردم در این خصوص رفع نشد و یک دهه بعد بلوای نان سال ۱۲۸۸ قمری را بر گرده مردم تحمیل کرد. بلوایی که در آن به روایت کتاب خاطرات احتشام السلطنه مردم به ناچار به «مردار خواری» و «آدم خواری» روی آورده بودند. در این کتاب گزارش شده است که «مردم در کنار خندق بر سر یک لاشه اسب یا قاطر ریخته و با چاقو آن را می بریدند و از دست یکدیگر می کشیدند. مردم پس از خوردن سگ و گربه و هر چه خوردنی بود ناچار به خوردن اطفال پرداختند.» برخی از منابع به حضور زنان در این بلواها اشاره داشتند اگرچه این حضور به پر رنگی بلوای نان ۱۳۰۴ نبوده است.
مشکلات نان همچنان ادامه داشت و با بروز بلواهای مختلف و حتی با تغییر نظام سیاسی از استبدادی به مشروطه نیز لاینحل باقی ماند. اوضاع آشفته پسامشروطه، هرج و مرج سیاسی و اجتماعی، وقوع جنگ جهانی اول و دخالت بی رویه کشورهای روسیه و انگلیس در امور داخلی کشور این مشکلات و مسائل مربوط به کمبود نان و گرانی آن را تشدید کرد. این تشدید بارها شرایط وخیم تری را برای مردم ستم دیده و گرفتار به بار آورد. از همین رو رویداد بلوای نان ۱۳۰۴ با محوریت زنان با این پشتوانه تاریخی رخ داده است.
بنا به آنچه گفته شد، با توجه به تحولات تاریخی دوره پسا مشروطه امیدی به رفع مسائل مربوطه به نان نمی رفت. متولیان حکمرانی نیز ناتوان از حل این مشکلات بودند. در نتیجه این وضع در سال منتهی به بلوای نان ۱۳۰۴ تشدید شد. کاهش بارندگی در سال ۱۳۰۳ نیز موجب شد تا وضع غله در سال ۱۳۰۴ چندان مناسب نباشد. شاه مملکت نیز به فرنگ رفته بود و از بازگشت به کشور بیم داشت. کابینه سردار سپه نیز که کوشش داشت تا زمینه انحلال سلطنت قاجاری و تشکیل حکومت را فراهم کند، در خصوص رفع مشکلات مربوط به نان اقدام مفیدی انجام نداد. از همین رو جمعی از زنان جنوب شهر تهران در واکنش به وضع نامساعد و رقت بار نان اعتراضی را در مهر ماه ۱۳۰۴ تدارک دیدند. سرتیب میر حسین یک رنگیان که خود از شاهدان واقعه بود، در خصوص این حضور زنان نوشته است: «... جمعی از زنان ماجراجوی جنوب شهر، صبح آن روز در اطراف «پاقاپق» و چاله میدان و کوچه شترداران، با فریاد ما نان می خواهیم، زن های دلاور نواحی جنوب شهر را به دور خود جمع کرده، روبندهای سفید را دور گردن حلقه نموده، هر یک، نیم سوز و قطعه چوبی در دست گرفته و های و هو کنان به داخل مجلس هجوم آوردند... هر چه به دستشان رسید شکستند و هر نماینده ای را که در برابر خود دیدند از ضربه نیم سوز محروم نساخته و اصلا مجال صحبت هم به او ندادند...»
ماجرای گفته شده نیز همچون تجربه های دیگر بلوای نان سرکوب شد. مدرس مردم را به آرامش دعوت کرد. سردار سپه نیز که سودای رکاب شاهی داشت، شبانه زنان اشغال کننده مجلس را دستگیر و عده ای از آنها را به قزوین و قم تبعید کرد. اینگونه به غائله پایان داد و با خارج کردن غلاتی که در انبارها احتکار کرده بود برای خود اعتباری برای تخت شاهی خرید....
متن کامل:
https://bit.ly/3a31ojb
تصویر: شورش زنان اصفهان علیه فقر وکمیابی نان
#مطالعات_زنان
@womenstudies
406 views08:53
م
