برگی از تقویم تاریخ سالروز قیام ۳۰ تیر اصط | برگی از تقویم تاریخ
برگی از تقویم تاریخ
سالروز قیام ۳۰ تیر
اصطلاح ۳۰ تیر در فرهنگ سیاسی اخیر ایران به‌وقایعی اشاره دارد که در تیرماه ۱۳۳۱ در زمان نخست‌وزیری مصدق در سراسر ایران رخ داد. یک سال پس از این رویداد به‌دستور مصدق روز ۳۰ تیر تعطیل رسمی اعلام شد. انتخابات دوره هفدهم مجلس شورای‌ملی، به‌دلیل دخالت‌های ارتشیان به تشنج کشید و کار بجایی رسید که پس از انتخاب ۸۰ نماینده، دکتر مصدق دستور توقف انتخابات حوزه‌های باقی‌مانده را صادر کرد. مصدق برای جلوگیری از کارشکنی‌های ارتش، درخواست انتقال وزارت جنگ به‌دولت را عنوان کرد. این درخواست از طرف شاه رد شد، به‌همین دلیل مصدق در ۲۵ تیرماه ۱۳۳۱ از نخست‌وزیری استعفا داد. مجلس، قوام‌السلطنه را به نخست‌وزیری انتخاب کرد و او با صدور بیانیه شدیداللحنی نخست‌وزیری خود را اعلام کرد.
کاشانی زمانی از این جریانات اطلاع یافت که قوام با اعلامیه‌ای، آزادی‌های سیاسی را محدود کرد و مراکز حساس شهر را به اشغال نیروهای نظامی درآورد. کاشانی در صدور اعلامیه‌ای مردم را تهییج کرد، این در حالی بود که مصدق به احمد‌آباد محل اقامتش رفته بود. در روز ۲۹ تیر ماه کاشانی اعلام کرد که «اگر قوام نرود اعلام جهاد میکنم و خودم کفن پوشیده با ملت در پیکار شرکت میکنم.» پس از این موضع‌گیری، در سی‌ام تیرماه بازار تعطیل شد و مردم به خیابان‌ها ریختند و خواستار سرنگونی قوام‌السلطنه شدند. شاه، وزیر دربار را نزد کاشانی فرستاد تا با دادن امتیاز او را به‌سکوت وادار کند، اما کاشانی به‌وزیر دربار گفت: «اگر بی‌درنگ دکتر مصدق بر سر کار باز نگردد، شخصاً به‌خیابان رفته و مبارزه مردم را مستقیماً متوجه دربار میکنم.»
مردم ایران که از برکناری دکتر مصدق خشمگین بودند، در پی چهار روز تظاهرات در حمایت از مصدق که به‌کشته شدن افرادی در سراسر ایران انجامید، موفق به‌ساقط کردن دولت قوام‌السلطنه شدند.
مصدق در صبح روز ۳۰ تير، تظاهراتى را تدارك دید كه طرفدارانش در اين تظاهرات شرکت کردند. بعدازظهر همان روز حزب توده تظاهراتى را تدارك دید كه نزديك به يكصدهزار نفر از هواداران اين حزب به خيابان‌ها آمدند. کاشانی نیز که در این زمان هنوز مصدق را همراه می‌دید، هواداران خودرا به‌مقابله با نخست‌وزیری قوام‌السلطنه دعوت کرد. در روز ۳۰ تیر نیروهای ارتش که به خیابان‌های تهران و اطراف مجلس آمده بودند، برای سرکوبی تظاهرات مردم به آنان شلیک کردند. با ادامه تظاهرات و کوشش‌ها و اعتراضات نمایندگان
طرفدار مصدق در مجلس و دیدار عده‌ای از آنها با شاه، تیراندازی قطع شد و مصدق دوباره به نخست‌وزیری رسید. از کشتگان ۳۰ تیر آماری در دست نیست. بیشتر آنان در گورستان ابن بابویه تهران دفن شدند. مجلس بعد از قیام ۳۰ تیر ۱۳۳۱ و احیای دولت مصدق، عنوان شهید راه وطن را برای آنها تصویب کرد و برای آنان درگورستان ابن‌بابویه تهران محوطه‌ای ترتیب داد. در این محوطه ۲۵ قبر وجود دارد.
@bargi_az_tarikh
#برگی_از_تقویم_تاریخ
