چهل سال پیش می‌گفتند شاه بی‌خدا و کافر است. الان می‌گویند زیادی مذهبی بود. هر دو گزاره غلط و هر دو گزاره درست است. شاه خداپرست بود ولی حکومتی تئوکراسی (الهی) برپا نکرد. پهلویسم به دنبال نابودی اسلام نبود. به دنبال ترویج اسلام هم نبود. بلکه تلاش داشت آن‌را در جهت اهداف ملی مصادره و مدیریت کند.
تصور ما از سکولاریسم دین‌ستیزی است! درحالیکه در جوامعی که دین با سیاست پدرکشتگی ندارد و روحانیت به دنبال غصب قدرت سیاسی نیست، دین‌ستیزی ضرورتی ندارد و می‌توان دین و سیاست را کنار هم داشت. جوامع پروتستان مسیحی چنین‌اند. در انگلیس اسقف اعظم منصوب پادشاه/ملکه است و همو تاج بر سر پادشاه/ملکه می‌گذارد. ساختار انگلیس را حتی سکولار هم نمی‌توان نامید.
در آمریکا البته سکولاریسم وجود دارد و هیچ نسبتی میان دولت و کلیسا نیست. اما روی دلار نوشته‌اند "توکل می‌کنیم بر خدا" رئیس‌جمهور در سوگند خود باید بگوید خدایا به من کمک کن. کلیساها از مالیات معافند و نامزدهای انتخاباتی برای جلب حمایت کلیساها با هم رقابت دارند
پهلویسم به دنبال یک اسلام پروتستانی غیرسیاسی بود و حتی نیم‌نگاهی به یک اسلام بدون آخوند نیز داشت.
@ghadimvar
