تاریخ تمدن ایران و جهان

2022-08-15 17:30:20 به نظر ما، اقدامات شاه در میدان سیاسی از دشواری‌های فزاینده‌ای نسبت به میدان سیاسی عصر رضا شاه برخوردار بود. سیاست‌های توسعه‌ای رژیم و گسترش شهرنشینی در میدان سیاسی دهه‌ی ۴۰ موجب شکل‌گیری توده‌های وسیع و بی‌شکل در ایران شد که از هر حیث آمادگی لازم را برای تأثیرگذاری بر میدان سیاسی از طریق پیوستن به جنبش‌های سیاسی و مذهبی در خود نهفته است.

چرخش فکری روشنفکران ایرانی و گرایش به ایدئولوژی رو به گسترش غرب‌ستیزی و ظهور بومی‌گرایی وطنی از دیگر ویژگی‌های میدان سیاسی و فرهنگی ایران بود که سرانجام آغازکننده‌ی نبردی نمادین میان شاه و مخالفانش شد.

انقلاب اسلامی و نبرد نمادها، مجید استوار، تهران، نگاه معاصر، ۱۳٩۲، ص ۱۵۶

#تاریخ_مشروطه
#پهلوی
#انقلاب_اسلامی

@HistoryofIran_official Open / Comment

2022-08-14 18:30:11 نمادهای ملی از درون نظام فرهنگی هر ملت سر بر می‌آورد. نظام ارزشی، دین، آیین و اسطوره به عنوان بخشی از باورهای ملی حاصل قرن‌ها تلاش مادی و معنوی آدمیانی است که در مجموع سازنده‌ی روحیه‌ی ملی یک کشورند.
نمادهای ایرانی در ذهنیت ایرانی نهفته است و وجه ممیزه‌ی اصلی ایرانیان با دیگر ملت‌ها شاید همین ذهنیت بیش از حد نمادین ایرانی باشد.

بسیاری از باورهای مشترک نسل در نسل از طریق خانواده، همسالان و محیط اجتماعی به ما منتقل شده و ذهنیت نمادین ایرانی را ساخته است.
... نمادها ... در بزنگاه‌های تاریخی نقش حیاتی و تمدن‌ساز در قبال کشورشان بازی می‌کنند.

از نظر ما دولت‌هایی که از نمادهای ریشه‌دار در ذهن و باور مردم برخوردار هستند قدرتی فراگیر و مشروع دارند و اقبالِ دولت‌شان شمع جمع محفل ملت‌ها می‌شود. با نگاهی به گذشته‌ی پر عظمت ایران به ویژگی‌های برجسته‌ای برمی‌خوریم که مجموعاً ذهن تاریخی ایرانیان را تشکیل می‌دهد و پُر بیراه نیست اگر بگوییم که در طول تاریخ حضوری پُر رنگ و نمادین داشته‌اند.

این ذهن تاریخی در طول حیات طولانی خویش بارها مورد تجربه و آزمون قرار گرفته است. نگاهی به جنبش‌ها، اعتراض‌ها و قیام‌های ایرانیان در مقابله با بیگانگان، فرهنگ تهاجم و سکوت طولانی و پرمعنا در مقابل مصیبت‌ها، همه و همه از ویژگی‌های ذهن ایرانی است که در مرده‌ریگ حوادث تاریخ، خود را به محک تجربه زده است.

انقلاب اسلامی و نبرد نمادها، مجید استوار، تهران، نگاه معاصر، ۱۳٩۲، صص ۶۵ و ۶۶

#تاریخ_مشروطه
#پهلوی
#انقلاب_اسلامی

@HistoryofIran_official Open / Comment

2022-08-04 18:20:52 مصدق می‌توانست با پذیرش پیشنهاد بانک جهانی یا آخرین پیشنهاد تجدیدنظر شده‌ی آمریکا و انگلیس _ بعنوان یک راه حلِّ ممکن یا موقت _ بر نابسامانی‌های سیاسی و دشواری‌های اقتصادی و اجتماعی چیره گردد. فواد روحانی، کارشناس ارشد نفت، ضمن اینکه دومین پیشنهاد مشترک انگلیس… Open / Comment

2022-08-04 13:47:28 هیأت‌های تولیدکننده‌ی نماد، یعنی روشنفکران و روحانیان در دهه‌ی ۴۰ و ۵۰ ش با کاربست نمادها در میدان سیاسی، ذهنیت نمادین ایرانی را از آن خود ساختند.
انقلاب اسلامی و نبرد نمادها، مجید استوار، تهران، نگاه معاصر، ۱۳٩۲، ص ۱۲

#تاریخ_مشروطه
#پهلوی
#انقلاب_اسلامی

@HistoryofIran_official Open / Comment

2022-07-31 20:36:40 همین ابعاد نمادین در مخالفت آیت‌الله خمینی با نمادهای رژیم پهلوی نیز کاملاً مشهود است. وی بارها در سخنرانی‌های خود از نمادهای عاشورا، امام حسین (ع) و کربلا در مبارزه با رژیم پهلوی استفاده کرد و اذهان ایرانیان را تحت تأثیر قرار داد.

ابعاد نمادین این نبرد هنگامی گسترده می‌شود که مخالفان رژیم در برابر نمادهای شاهنشاهی از نمادهای اسلامی مثل بیرق سه گوش سیاه، آیات قرآن و غیره در اماکن عمومی استفاده می‌کردند.
در واقع ریشه‌ی این تحولات نمادین به اقدامات رژیم پهلوی در نوسازی ایران بازمی‌گشت که واکنش گروه‌های سنتی جامعه را در پی داشت.

طی این دو دهه، حکومت پهلوی با تأکید بر نمادهای باستانی و غرب‌گرایانه مجموعه‌ی پیچیده‌ای از عناصر مختلف از جمله نظریه شاهی ایرانی، پاتریمونیالیسم سنتی، توسعه و نوسازی به شیوه مدرنیسم غربی، اقتدارگرایی، اصلاحات از بالا، عقلانیت مدرنیستی، ناسیونالیسم ایرانی، مرکزیت سیاسی، مدرنیسم فرهنگی، سکولاریسم و توسعه‌ی صنعتی را به کار گرفت.

این عناصر برای عبور جامعه از صورت‌بندی سنتی و ماقبلِ سرمایه‌دارانه به صورت‌بندی مدرن و سرمایه‌دارانه، آسیب‌های عمده‌ای به گروه‌های اجتماعی، فرهنگ و باورهای جامعه‌ی سنتی وارد کرد. در نتیجه علمای دینی، اصناف، تجار و بازار، فرقه‌های دینی و اقلیت‌های قومی از سیاست‌های نوسازی پهلوی آسیب دیدند و بیشترین واکنش را نسبت به آن ابراز کردند.
انقلاب اسلامی و نبرد نمادها، مجید استوار، تهران، نگاه معاصر، ۱۳٩۲، ص ۱۰

#تاریخ_مشروطه
#پهلوی
#انقلاب_اسلامی

@HistoryofIran_official Open / Comment

2022-07-31 18:21:51 یکی از اولین حرکت‌های نمادین در جریان پیروزی انقلاب تشبیه شاه به یزید و ارتش شاه به سپاه یزید بود. امثال این شبیه‌سازی‌های نمادین باعث می‌شد که مردم معترض در جریان تظاهرات خیابانی از شهامتی بی‌همتا برخوردار شوند و خود را از یاران امام حسین (ع) تصور نمایند که با سپاه ظالم در حال جنگ‌اند.
انقلاب اسلامی و نبرد نمادها، مجید استوار، تهران، نگاه معاصر، ۱۳٩۲، ص ۱۰

#تاریخ_مشروطه
#پهلوی
#انقلاب_اسلامی

@HistoryofIran_official Open / Comment

2022-07-21 15:24:54 اصلاح‌طلبان (چپ‌های سابق) خود را وارثان برحق انقلاب می‌دانستند و معتقد بودند «انحرافی» که پس از پایان جنگ تحمیلی در مسیر انقلاب ایجاد شد و نیروهای چپ را در صحنه سیاسی به حاشیه راند با جنبش اصلاح‌‌طلبی باید تصحیح شود.

آنها که با شعارهای «مدرن» و «آزادی‌خواهانه» به صحنه آمده بودند در مباحث خود کمتر به کارنامه اعمال گذشته خود می‌پرداختند و طوری وانمود می‌کردند که گویی همه افراطی‌گری‌ها، تنگ‌نظری‌ها و انحصارطلبی‌های سال‌های نخستین انقلاب کار رقبای «راست‌گرای سنتی» بوده است. از آنجا که نیروهای راست سنتی بنا به ماهیت خود توان تبلیغاتی و نفوذ هم‌تراز با اصلاح‌طلبان در اقشار مختلف جامعه به ویژه میان تحصیل‌کردگان و روشنفکران را نداشتند، روش‌های غیردموکراتیک مانند توسل به گروه‌های فشار برای حفظ موقعیت و قدرت خود را در دستور کار قرار دادند و با این کار ناخواسته به تایید ادعاهای اصلاح‌طلبان کمک کردند.

رویکرد نادرست راست سنتی در این مبارزه رفته رفته به تضعیف هر چه بیشتر پایگاه اجتماعی آنها و تقویت رقبای اصلاح‌طلب‌شان در میان اقشار متوسط و تحصیل‌کرده انجامید. نقطه ضعف بزرگ انقلابیون سنت‌گرا که آنها را ناگزیر در این مسیر متناقض سوق می‌داد در واقع چیزی جز فقدان «نظریه انقلابی» سازگار با تفکرشان نبود.

نباید فراموش کرد که شعارها و اساساً ایدئولوژی آغازین انقلاب اسلامی عمدتاً ملهم از تفکرات چپ رایج در آن زمان در میان فعالان سیاسی و روشنفکران مخالف رژیم شاه بود. مذهبیون سنتی نظریه انقلابی منسجمی از آنِ خود نداشتند و این در حال و هوای اوایل انقلاب که همه گروه‌ها و جناح‌های سیاسی بر براندازی رژیم سلطنتی تاکید داشتند به چشم نمی‌‌آمد. بلافاصله پس از پیروزی انقلاب که مصادره واحدهای تولیدی بخش خصوصی و اموال و دارایی‌های ثروتمندان آغاز شد، مذهبیون سنتی طبیعتاً موافق این روش‌های افراطی نبودند اما با توجه به غلبه فضای انقلابی چندان توان مخالفت علنی با این روش‌ها را هم نداشتند.

جامعه‌ی مدنی، موسی غنی‌نژاد، تهران، مینوی خرد، ۱۳۹۹، صص ۱۰ و ۱۱
#جامعه_مدنی
#موسی_غنی‌نژاد
#حکومت_قانون
#انقلاب_اسلامی
@HistoryofIran_Official Open / Comment

2022-07-18 17:23:32 برنامه عمرانی دوم از ۱ مهرماه ۱۳۳۵ تا یکم مهرماه ۱۳۴۱ خورشیدی

میانگین رشد اقتصادی سالانه طی برنامه عمرانی دوم ۱۰.۷ درصد بود.

در مجموع در رشد متوسط ۱۰.۷ درصدی برنامه عمرانی دوم، بخش نفت با متوسط سهم رشد ۵.۵ درصدی عامل اصلی رشد اقتصاد بوده است. پس از آن بخش خدمات، با میانگین سهم از رشد ۴.۳ درصد در رتبه دوم قرار دارد.

در دوره ۱۳۳۴ تا ۱۳۳۶ متوسط نرخ تورم به ۵ درصد بالغ گردید – البته باتوجه به گسترش شدید تقاضا مقدار قابل توجهی نبوده است – که دلیل آن انتقال فشار تقاضا به خارج، از طریق واردات بوده است.

اما از سال ۱۳۳۷ به بعد وضعیت ارزی کشور متفاوت می‌شود و میزان ذخایر ارزی کشور به شدت کاهش می‌یابد. در سال ۱۳۳۷ کشور نزدیک به ۵۰ میلیون دلار از ذخایر ارزی خود را از دست داد.

وضعیت نامناسب ارزی در سال‌های بعد از ۱۳۳۷ به خوبی در وضعیت تورم کشور نمایان است، به‌طوری‌که سال ۱۳۳۸ تورم به نزدیک ۱۳ درصد رسید. دلیل تغییر وضعیت ارزی کشور در طرف پرداخت‌های ارزی بوده است.

در این ارتباط دو عامل اصلی را برای تغییر در وضعیت ارزی کشور از سال ۱۳۳۷ به بعد می‌توان برشمرد.

برنامه‌ریزی در ایران ۱۳۵۶-۱۳۱۶: تحلیلی تاریخی با تمرکز بر تحولات نقش و جایگاه سازمان برنامه و بودجه، مسعود نیلی و محسن کریمی، تهران، نشر نی، ۱۳۹۶، ص ۱۳۱-۱۱۹
#برنامه‌ریزی_در_ایران
#تاریخ_مشروطه
#پهلوی
@HistoryofIran_Official Open / Comment