نهادِ علم، نهادهای علمی، و خرد نقّال در ایران Science as an in | 🔴 آکادمی علوم انسانی
نهادِ علم، نهادهای علمی، و خرد نقّال در ایران Science as an institution, scientific institutions, and narrative rationality in Iran
رضا منصوری
متن سخنرانی در پژوهشکده فلسفه تحلیلی، پژوهشگاه دانش‌های بنیادی، ۵ اردیبهشت ۱۴۰۱.
چکیده: کلمهء علم هم بر نهادِ علم اطلاق می‌شود هم بر فعالیت‌هایی درون نهادهای علمی و هم بر نتیجهء مکتوب این فعالیت‌ها که دانشِ علمی باشد؛ گاهی هم بر دانش علمی سنتی یا پیشامدرن اطلاق می‌شود. نهادِ علم زیرسامانه‌ای است از سامانهء جامعه انسانی با ارتباط مشخص و ویژه‌ای با این سامانه که منجر به پدیدهء برامده‌ای به نام علم مدرن شده. در ایران، به‌ویژه پس از انقلاب تأسیس نهادهای علمی به‌شدت رشد کرده و نزدیک به اشباع رسیده. این موسسه‌ها هنوز ارتباط میان خودشان و میان جامعه و دیگر نهادهای اجتماعی را به‌وضوح تعریف نکرده‌اند و به همین دلیل نمی‌شود انتطار داشت علم به معنی نوین‌اش در ایران برامده باشد. در وضعیت کنونی ایران، نمی‌توان این تعریف را- و در نتیجه این برامدشدگی را- از حاکمیت یا جامعهِ، یعنی از بالا به پایین، انتظار داشت. بنابراین، این وظیفهء دانشگران و پژوهشگران به عنوان اصلی‌ترین عنصر‌های نهادهای علمی است که به این تعریف و به این ارتباط بپردازند.
