معرفی کتاب: تاریخ علم، در تبیین جهان هستی؛ نوشته استیون واینبر | انجمن علمی فیزیک و نجوم دانشگاه صنعتی امیرکبیر
معرفی کتاب: تاریخ علم، در تبیین جهان هستی؛ نوشته استیون واینبرگ
کتاب «To Explain the World: The Discovery of Modern Science» که در فارسی آن را به «تاريخ علم: درتبيين جهان هستی» ترجمه کرده اند، نوشته استیون واینبرگ فیزیکدان نظری معروف،برنده جایزه نوبل در سال 1979، می باشد که سفر ذهنی جالبی را از ابتدایی ترین سطح دانش که میتوان علم نامید تا انقلاب های صنعتی چند قرن گذشته، پیش میبرد. واینبرگ در ابتدای کتاب درباره این سفر میگوید: «تاریخ علم داستانی است که دانشمندانی چون من در آن سهم داریم. دانشی از پژوهش های گذشته می تواند چراغ راه پژوهش های امروزی و یاری رسان آن باشد و برای برخی از دانشمندان، دانش تاریخ علم الهام بخش پژوهش های کنونی آنهاست. با این وجود، امیدواریم پژوهش های امروزی ما بخشی، هرچند ناچیز، از تاریخ بزرگ علوم طبیعی باشد». این کتاب ارتباط علوم باستانی، علوم وسطا و علوم مدرن و علل شکل گیری و پیدایش آن‌ها را بسیار خوب و آموزنده توضیح میدهد. واینبرگ درباره اینکه چه شد که این کتاب را نوشت در مقدمه کتاب میگوید که این کتاب چکیده ارائه هایی است که به عنوان استاد دانشگاه در درس تاریخ علم برای دانشجو هایش آماده میکرده است. واینبرگ قلم روانی دارد و از هرگونه سخت نویسی پرهیز میکند. البته چون مطالب علمی است، نیاز به توجه دارد. درس تاریخ علم رشته فیزیک دوره ی کارشناسی، کتاب درسی مدونی ندارد و این کتاب می تواند کتاب درسی بسیار مناسبی برای این درس باشد که می توان آن را در یک ترم تحصیلی ختم کرد. این کتاب دارای چهار بخش و ۳۶۰ صفحه است، که هر بخش به دوره ای خاص از تاریخ علم و هر فصل آن به مطالعه مختلفی از آن دوره اشاره میکند که در مجموع کل کتاب شامل ۱۵ فصل میشود.
بخش های کتاب عبارتند از:
بخش اول: فیزیک یونان فصل اول: ماده و شعر فصل دوم: موسیقی و ریاضیات فصل سوم: حرکت و فلسفه فصل چهارم: فیزیک و فن‌آوری هلنی فصل پنجم: علم و دین باستان
در این بخش نویسنده سعی کرده است با آوردن مثال هایی از سوالات فلسفی، اختراعات و یا اکتشافات ریاضی در بخش های مختلف زمانی یونان باستان، خواننده را به پاسخ این سوال برساند که اندیشمندان دوره یونان باستان چگونه فکر میکرده اند و راهبردشان در هر مطالعه چه بوده است.
بخش دوم: اخترشناسی یونان فصل ششم: کاربردهای اخترشناسی فصل هفتم: اندازه‌گیری خورشید، ماه و زمین فصل هشتم: مسئله‌ی سیارات
هر چند در بخش قبل اشاره هایی به اکتشافات مربوط به اخترشناسی شده اما واینبرگ در این بخش از بنیاد های به وجود آمده اخترشناسی در یونان باستان میگوید.
بخش سوم: قرون وسطا فصل نهم: اعراب فصل دهم: اروپای قرون وسطا
تحولات اتفاق افتاده در قرون وسطا و همزمان با آن تحولات علمی در سرزمین های عرب نشین، تاثیرهای انکار ناپذیر روی زمینه های مختلف علمی داشته است که واینبرگ به قسمتی از آن در این فصل اشاره میکند.
بخش چهارم: انقلاب علمی فصل یازدهم: منظومه‌ی شمسی فصل دوازدهم: آزمایش آغاز شد فصل سیزدهم: بازنگری در روش فصل چهاردهم: پژوهش‌های نیوتون فصل پانزدهم: سخن پایانی
در این قسمت که بخش اعظم کتاب را به خود اختصاص داده، تلاش شده چگونگی انحراف تفکر علمی از مسیر باستانی به نوع تفکری که امروزه در میان زمینه های علمی مطرح است، بررسی شود و واینبرگ سفر ذهنی اش را پس از تامل جالبی در اقدامات نیوتون، کتاب را به پایان میرساند و در سخن پایانی اشاره میکند که آنچه در این کتاب آمده، فقط چکیده ای از این تاریخ بوده است و دانشمندان هنوز راهی بسیار طولانی در پیش دارند.
در ایران ترجمه این کتاب توسط جمیل آریایی از انتشارات مازیار انجام شده و همچنین فایل کتاب صوتی آن نیز با صدای اکرم پریمون موجود است.
Broadcasting channel of scientific association of Physics & Astronomy. کانال رسمی انجمن علمی فیزیک و نجوم دانشگاه صنعتی امیرکبیر. @mobin7d2 - دبیر �...
