اورخان محمدوف گفت: «در ریشه یابی اجتماعی تحولات قزاقستان نیز ب | ضياءالصالحين

اورخان محمدوف گفت: «در ریشه یابی اجتماعی تحولات قزاقستان نیز به چند نکته مهم از جمله "نظام اجتماعی کاستی و طبقاتی و طایفه ای قزاقستان" ، "موقعیت راهبردی – سیاسی و راهبردی – اقتصادی" این کشور پهناور و ثروتمند باید توجه داشت تا بتوان موضوع اغتشاش و عوامل اغتشاش را به درستی شناخت و تحلیل کرد. قزاقستان را به علت وجود نظام اجتماعی طایفه ای اش هندوستان ثانی لقب می دهند. یعنی یک نوع نظام کاستی در آنجا نیز وجود دارد. چندین قرن است که این سرزمین به سه "ژوز" تقسیم شده است؛ "ژوز کوچک"، "ژوز متوسط" و "ژوز بزرگ". نظام اجتماعی موجود در این سه "ژوز" از ویژگیهای خاص قزاقستان است. در این ژوزها طبقات و طایفه های مختلفی وجود دارند که از توره ( نوادگان چنگیز خان) گرفته تا مانقیت ها که این نظام طبقاتی مشابه کاست های موجود در هند است. با شناخت و تحلیل این نظام اجتماعی می توان به ریشه یابی عوامل اغتشاش ها در قزاقستان نیز پرداخت.»
اورخان محمدوف گفت: «علاوه بر اهمیت فوق العاده موقعیت راهبردی – سیاسی و راهبردی – اقتصادی قزاقستان باید در تحلیل اوضاع این کشور به حضور 3.5 میلیون روس در میان جمعیت 19میلیونی قزاقستان و موقعیت این کشور میان روسیه و سایر کشورهای آسیای مرکزی و نیز چین، موقعیت قزاقستان بعنوان منبع مهم تامین غلات برای ایران، باید موقعیت و نقش قزاقستان در راه های ارتباطی کشورهای مهم دنیا و سرمایه گذاری کلان قزاقستان در زمینه راه جدید ابریشم، همسایگی با استان اویغور نشین چین و حضور 300 هزار نفر اویغور در جمعیت قزاقستان نیز مورد توجه قرار گیرد. همچنین باید توجه داشت که طی سه دهه خانواده نورسلطان نظربایف و اقوامش به نحو دلخواه خود و براساس منافع خانواده های حاکم و نه براساس منافع ملی این کشور را اداره کرده اند و موجبات نارضایتی عمومی را فراهم کرده اند. در نظام اجتماعی قزاقستان طبقه مانقیت ها تحقیر شده است و در وضعیت تأسف آوری قرار دارد. خانواده حاکم نظربایف در سال های گذشته به شدت به انگلیس نزدیک شده بود و با ترکیه همکاری میکرد. ترکیه در واقع مجری طرح "ریچارد مور"، رییس سازمان "ام آی 6" انگلیس برای "توران بزرگ" است که قزاقستان در آن نقش مهمی دارد و به همین منظور ترکیه در قزاقستان صاحب نفوذ شده است و نظربایف نیز بسترساز این نفوذ ترکیه بوده است. طبیعتا این واقعیت نمی توانست موجبات ناراحتی روسیه را فراهم نکند. بنابراین، روسیه به سمت توکایف متمایل شد و نظربایف از حاکمیت محروم شد و به شورای امنیت ملی قزاقستان برده شده بود و توکایف در رأس قدرت در قزاقستان قرار گرفت تا منافع روسیه تأمین شود.»
درباره نظام اجتماعی و مدیریتی قزاقستان، خانم گوهر عمرخان اوا، گزارشگر و گوینده رادیو قزاقی برون مرزی نیز گفت: «از اوایل قرن هجدهم (1715) این سرزمین برای تسهیل در مدیریت این کشور به سه جز یا ژوز жүз) ) تقسیم شده است. جنوب شرقی و جنوب کشور (استان های آلماتی، ژامبول، ترکستان کنونی) جز بزرگ محسوب می شود که از 12-10 طایفه ( به زبان قزاقی "رو") تشکیل شده است. شمال، شمال شرقی و مرکز کشور (استانهای قزاقستان شرقی، پاولادار، قاراعاندی، آقمولا، کوکشیتائو، قزاقستان شمالی و قوستانای) جز وسط است که از ۶ طایفه بزرگ تشکیل می شود. غرب و شمال و جنوب غربی کشور (استانهای آقتوبه، مانگیستائو، آتیرائو و قزاقستان غربی) جز کوچک است که از ۳ طایفه بزرگ نشأت گرفتند که هر کدامش به ۱۲-۱۰ برادر تقسیم میشود. قزاق می گوید: به جز بزرگ چوب بده تا دامداری کند، به جز وسطی قلم بده تا دادگاهی کند، به جز کوچک شمشیر بده تا با دشمن بجنگد! هنوز هر قزاق جز و طایفه و 7 جد خود را می داند و باید بداند. چون تشکیل خانواده بر اساس آن صورت میگیرد. در قزاقستان در کنار سه "جز" یا "ژوز"، "توره" که به معنای نوادگان چنگیز خان هستند، خارج از جزها از بخش دیگری از جمعیت قزاق را تشکیل می داده است. همچنین تولنقیت ها نیز از دیگر بخش های جمعیت قزاقستان هستند که برای توره ها کار می کرده اند؛ افراد معمولی که از طایفه یا "رو" خود بیرون می آیند و در خدمت توره ها قرار می گیرند، نام "تولنقیت" را به خود می گیرند. اینها افرادی هستند که در خدمت توره بوده اند و مثلا حفاظت از توره را به عهده داشتند. همچنین "کوژا" افرادی هستند که از طرف ایران و غرب آسیا آمده بودند برای ترویج دین . کوژاها "رو" یا طایفه محسوب نمی شوند، اما چون با دختران قزاق ازدواج کرده اند و در این سرزمین ساکن شده اند، جزء ملت قزاق محسوب می شوند.»