استدلال ساعت ساز: این استدلال ابتدا توسط ویلیام پیلی که یک تئ | اندیشیدن

استدلال ساعت ساز:

این استدلال ابتدا توسط ویلیام پیلی که یک تئولوژین بریتانیائی بؤد در سال ۱۸٠۲ در کتاب Natural Theology آورده شد که به استدلال خدای ساعت ساز معروف است. در این استدلال که بسیار هم توسط باورمندان به طراحی هوشمند تکرار شده است از چندین مغالطه منطقی رنج میبرد.
پیلی در این استدلال بیان میکند که پیچیدگی احتیاج به طراح دارد.
او این استدلال را به این ترتیب اقامه کرد:
اگر شما در یک جنگل در حال قدم زدن هستید و به به ساعتی که رو زمین افتاده است بر بخورید شما این فرض را نمیکنید که این کاملا به صؤرت شانس بوجود آمده است. به خاطر اینکه اجزاء این ساعت به صورتی بسیار منظم در کنار هم قرار گرفته اند و نیز مکانیزمی پیچیده باعث کار کردن آن میشود. بنابراین به این نتیجه میرسید که یک طراح هوشمند آنرا ساخته است.
با استفاده از یک قیاس به این نتیجه میرسد که گیتی و حیات بسیار پیچیده تر از یک ساعت است و بنابراین یک طراح بسیار هوشمند آنرا ساخته است. انواع دیگری از این نوع استدلال نیز داده شده اند ولی اولین و معروف ترین آن خدای ساعت ساز ویلیام پیلی است.
اولین مغالطه این استدلال مغالطه قیاس مع الفارق است. در این مغالطه استدلال میشود چون دو چیز در یک موردی شباهت دارند آنها در بقیه موارد نیز شبیه به هم هستند.
یک ساعت پیچیده است
ساعت یک طراح هوشمند دارد
گیتی پیچیده است
بنابراین گیتی میبایستی یک طراح هوشمند داشته باشد.
چون ساعت و گیتی در مورد پیچیدگی شبیه هستند بنابراین در مورد دیگر یعنی طراحی هم شبیه به هم هستند.
اگر به این طریق استدلال کنیم میتوانیم استدلال زیر را نیز انجام دهیم:
ساعت پیچیده است
ساعت در قرن پانزدهم میلادی اختراع شد
گیتی پیچیده است
بنابراین گیتی در قرن پانزدهم میلادی اختراع شده است!
مغالطه دوم به نام مغالطه علیتِ اشتباه است. به این ترتیب که پیچیدگی و نظم فقط معلول یک طراح هوشمند میتواند باشد.
این استدلال کاملا اشتباه است. زیرا این استدلال همبستگی ( correlation ) را با علیت یکسان میداند. چون همبستگی ای مابین پیچیدگی و طراح وجود دارد نتیجه میگیرد که اولی لزوما منتج به دومی میشود.
این مثال به خوبی این استدلال مغالطه آمیز را رد میکند:
درجه حرارت زمین در طول چند قرن گذشته درحال افزایش بوده است.
در همین مدت از تعداد دزدیهای دریائی کاسته شده. بنابراین دزدی دریائی باعث سرد شدن کره زمین میگردد و نیز اینکه ادعای گرمایش زمین در طول سالها کذب است.
یک همبستگی مابین گرمایش زمین و تعداد دزدی های وجود دارد ولی این دلیلی موجهی برای این نمی‌شود که یکی باعث دیگری شود.
ایراد دیگر استدلال خدای ساعت ساز این است که به راحتی نظریه دگرگشت به علت انتخاب طبیعی را فراموش میکند. بدون اینکه بخواهیم وارد جزئیات نظریه دگرگشت به علت انتخاب طبیعی شویم میدانیم که دگرگشت که یک فرایند ناخودآگاه است باعث بوجود آمدن تعداد بسیار زیادی انواع جانداران شده است. این موضوع را به صورت یک واقعیت میدانیم که بدون نیاز به یک طراح هوشمند چنین فرایندی در طبیعت رخ می‌دهد.
حقیقت ماجرا این است علت اینکه میدانیم که یک ساعت طراحی شده است هیچ ربطی به پیچیدگی آن ندارد بلکه به این علت است که میدانیم که میلیون ها ساعت تا به حال به علت طراحی ساخته شده اند و هیچ ساعتی بدون یک طراح ساخته نشده است. بر عکس، میدانیم که هیچ نمونه ای از اینکه یک طراح هوشمند بتواند یک موجود را خلق کند دیده نشده است، در حالیکه میلیون ها مثال وجود دارد که چگونه انتخاب طبیعی باعث بوجود آمدن انواع پیچیده موجودات شده است.
چهارمین مغالطه خدای ساعت ساز استفاده از مغالطه یک طرفه ((special pleading fallacy است که خود را نقض میکند. گزاره اصلی استدلال خدای ساعت ساز که پیچیدگی گیتی احتیاج به یک طراح دارد و آن طراح خداوند است. اگر این استدلال را ادامه دهیم به جائی میرسیم که خداوند نیز چون بسیار پیچیده است، او نیز احتیاج به طراح دارد و این استدلال تا بی نهایت ادامه دارد. اما طرفداران استدلال ساعت ساز میگویند که خداوند موردی “خاص” است و بدون توجیهی استثناء قائل می‌شوند.