#mulohaza_uchun #bilasizmi #tarmoq #internet #security Face | INGLIZ TILI A1

#mulohaza_uchun #bilasizmi #tarmoq #internet #security

Facebook'ka tegishli xizmatlar va umuman olganda Internetning qolgan qismi bilan sodir bo‘lgan voqealarning eng ishonchli versiyalaridan biri

Kecha, Moskva vaqti bilan taxminan soat 19:45'da Facebook va uning deyarli barcha tashqi va ichki xizmatlari: Facebook, Messenger, Instagram, WhatsApp, korporativ va biznes xizmatlariga ulanishda uzilishlar kuzatildi, na veb-saytlar va na mobil ilovalar ishladi.

Nima sodir bo‘ldi: shunisi ayonki, tarmoq administratorlaridan biri Facebook tarmog‘ining konfiguratsiyasiga o‘zgartirishlar kiritgan va bu tufayli ushbu tarmoqning ko‘p qismida to‘xtalish yuzaga kelgan. Ko‘pchilik bir butun tarmoq deb hisoblaydigan Internet aslida kichik tarmoqlardan tashkil topgan, aslida bu kichik tarmoqlarning yig‘indisidir. Ma’lumotlar bir tarmoqdan ikkinchisiga o‘tishi uchun quyi tarmoqlarda tugunlarning konfiguratsiyasi va joylashuvi to‘g‘risidagi ma’lumot almashish tizimi qurilgan, marshrutizatorlar BGP protokoli yordamida o‘z tasarrufidagi tarmoqlarning joylashuvi to‘g‘risida ma’lumot almashadilar.

Shunday qilib, ushbu tarmoqlardan biri – Facebook tarmog‘ining bir qismi hozirda uning tasarrufida emasligini ichki va tashqi tarmoqqa e’lon qilgan. Eng qiziq tomoni, aynan shu quyi tarmoqda kompaniyaga tegishli domenlar uchun javobgar bo‘lgan NS-serverlari “yashayotgan” bo‘lgan va shu ondan boshlab facebook.com qaysi IP-manzilda joylashganligini aniqlashga harakat qilgan har bir hostga bo‘sh javob yuborilishni boshlagan. Oqibati esa barchamizga ayon: Facebook va uning barcha xizmatlari tashqi va ichki foydalanuvchilar uchun ishlamay qolgan.

Nega buncha uzoq: shu bilan birga, Facebook xodimlari ham havas qilib bo‘lmaydigan vaziyatga tushib qolishdi – kompaniyaning barcha ichki resurslariga, shu jumladan messenjerlar va korporativ manzillar daftarchalariga murojaat etish ham cheklanib qoldi. Ofisga kirishning ham iloji bo‘lmagan (ba’zi ofislar faqat Internet-avtorizatsiyasiga bog‘langan beydjiklar orqali kirishga ruxsat bergan), deyarli har qanday odatiy kommunikatsiya usullari yo‘qolib qolgan. Ustiga ustak muammolarning katta qismi faqat serverlarga jismoniy (jonli) murojaat orqali hal qilinishi mumkin bo‘lgan, masofadan turib ishlashdagi odatiy qulaylik ham ancha murakkablashgan. Tizim tiklanishining dastlabki belgilarini tungi soat 12'lardan keyin, ya’ni 3 soatlik to‘liq sukunatdan keyin kuzatish mumkin bo‘ldi.

Ushbu hodisa butun Internetga qattiq zarba berdi. Deyarli barcha yirik ijtimoiy tarmoqlarga qo‘qqisdan Facebook uchun sarflanadigan trafik kelib qo‘shilgan – odamlar odatiy Instagram va WhatsApp'ga murojaat eta olmay, najot yo‘lini Twitter va Telegram'dan izlashga o‘tgan. Yangi trafikni qabul qilib olganlar dastlab xursand bo‘lishgan, biroq keyin kutilmaganda olingan katta yuk ostida qiynalayotganlarini tan olishgan. Barcha umumiy DNS serverlari qattiq shikastlangan – Facebook'ka tegishli mobil mijozlar va Facebook orqali avtorizatsiyani yo‘lga qo‘ygan barcha saytlar yoki ulardagi bog‘langan Like tugmalari o‘zlarining DNS so‘rovlari bilan mavjud bo‘lmay qolgan Facebook'ka DDoS hujumlarini yuboravergan. Ba’zi mobil ilovalarning trafigi 30-50 barobar oshgan. Qoyilmisiz?

Bu yana takrorlanadimi? Ha, chunki zamonaviy Internet 30 va ba’zida undan ham ko‘p yillar oldin ishlab chiqilgan tamoyillarga asoslanadi. O‘shanda hech kim global jahon tarmog‘i haqida o‘ylamagan, o‘tgan yillar mobaynida insoniyat Internetning hozirgi – markazlashgan, himoyasiz va shu bois, barqaror bo‘lmagan ko‘rinishini shakllantirib keldi. Cloudflare, Amazon, Facebook va Internetni shakllantirib beruvchi boshqa yirik xizmatlarda yaqin orada kuzatilgan uzilishlar, hozirgi Internetimizning qanchalik zaif ekanligini ko‘rsatib berdi va bu zudlik bilan tuzatish kiritishni talab etuvchi muhim masaladir.

Manba: @addmeto

Qo‘shimcha sifatida tanishish va foydalanish tavsiya etiladi:
• Internet ruknidagi postlar ro‘yxati: 1-qism | 2-qism | 3-qismi
• Axborot xavfsizligi ruknidagi postlar ro‘yxati: 1-qism | 2-qism

@itspecuz | Mundarija