اخلاق در جامعه ما ۲| رئیس انجمن جامعه‌شناسی ایران در ادامه به | جامعه شناسی - سراج زاده
اخلاق در جامعه ما
۲|
رئیس انجمن جامعه‌شناسی ایران در ادامه به تشریح قاعده طلایی اخلاق پرداخت و گفت: طبق فرمایشاتی که منتصب به پیامبر و ائمه معصومین و حتی پیامبران الهی است یک قاعده‌ای وجود دارد که از آن به‌قاعده طلایی اخلاق یاد می‌کنند. قاعده طلایی اخلاق این است که چیزی که برای خود نمی‌پسندی برای دیگران هم مپسند و یا همین چیزی که برای خود می‌پسندی برای دیگران هم بپسند.
وی افزود: اگر فردی بتواند قاعده طلایی اخلاق را رعایت کند و یا قاعده طلایی اخلاق در جامعه‌ای اهمیت داشته باشد، آن زمان توجه به حقوق دیگران به تعبیری که در ادبیات دینی به حق‌الناس یاد می‌شود برای افراد آن جامعه اهمیت فراوانی پیدا می‌کند و مردم دیگر به‌راحتی نمی‌توانند بپذیرند که حقوق هم نوع خود را نقض کنند چراکه خود فرد می‌خواهد همواره حقوقش رعایت شود پس باید حقوق دیگران را رعایت کند.
سراج‌زاده ادامه داد: متأسفانه حکمت بسیار متعالی اخلاقی در گفت‌وگوهای فرهنگ دینی ما آن‌چنان‌که بایدوشاید برجسته نشده است. قاعده طلایی اخلاق نه در گفت‌وگوهای عمومی و نه در منبر و محرام و منابر وعظ قابل‌مشاهده نیست. حال باید بررسی کرد که چرا قاعده طلایی اخلاق به‌عنوان یک گزاره بااهمیت در فرهنگ بنیان گذران ادیان الهی در جامعه و سنت فقهی ما مورد تأکید قرار نگرفته است؟
این جامعه‌شناس دینی در پاسخ به سؤال مطروحه گفت: نوعی از فرمالیست صورت گرایانه در برخوردهای عامیانه در ارتباط با اجرای احکام و قواعد فقهی قابل‌مشاهده است که سبب می‌شود تا به محتوی حکم فقهی توجهی نشود. برای مثال وقتی می‌گوییم ربا حرام است برخی به دنبال تغییر فرم دادن این محتوی هستند و عنوان می‌کنند این حکم با فرم جدید دیگر مشکل شرعی ندارد. این موضوع به ما نشان می‌دهد که صورت و ظاهر مهم است و محتوا که همان حکم الهی است دیگر اهمیت ندارد!
بی‌توجهی به محتوای الهی احکام
به گفته سراج‌زاده متأسفانه امروز در جامعه جنبه برخورد سوری و فرمال مهم‌تر از محتوای الهی حکم است و حرام و حلال بودن یک حکم با بازی با کلمات و جملات و یا پرداختن به‌ظاهر و عناوین دیگر قابلیت تغییر پیداکرده است و اصل موضوع با پاک کردن صورت‌مسئله و تغییر ظاهر نادیده گرفته می‌شود.
این جامعه‌شناس دینی تصریح کرد: امروز با شرایطی مواجه هستیم که در فرهنگ دینی؛ اخلاق به‌عنوان شرط و رکن رکین دین‌داری در برداشت و مفاهمه متدینان وارد نشده است که اگر بتوانیم این مفاهمه را تغییر دهیم در آن زمان کارکرد و خروجی دین به اخلاقی‌تر شدن جامعه منجر خواهد شد.
سراج‌زاده افزود: باید به این موضوع توجه کرد که اساساً کارکرد اصلی دین، توجه ویژه به اخلاق است و وقتی پیامبر با آن صراحت لهجه جایگاه اخلاق را بازگو می‌کنند قطعاً جایگاه ویژه‌ای در دین اسلام برای این موضوع وجود دارد، حال اگر امروز مشاهده می‌کنیم که اخلاق در جامعه وجود ندارد حتماً در دین‌داری ما ایرادی وجود دارد و دین‌داری ما تناسب با آن چیزی که پیامبر مطرح فرمودند ندارد که اگر تناسب می‌داشت آن زمان کارکرد و خروجی دین باید منجر به اخلاقی‌تر شدن جامعه می‌شد.
@SHSerajzadeh
فایل صوتی
