2023-03-24 22:47:30
خاموشی گوهرنشان ادب، احمد سمیعی گیلانیاین راه را نهایت صورت کجا توان بست
کَش صد هزار منزل بیش است در بدایت
حافظ
احمد سمیعی گیلانی، ویراستار، نویسنده، مترجم، زبان‌شناس و عضو پیوستهٔ فرهنگستان زبان و ادب فارسی، در نخستین روزهای سال نو دیده از دنیا فرو بست و راهی سفری ابدی شد. او بیش از شش دهه از عمر پُربرکت خویش را در راه تعالی زبان و ادبیات و فرهنگ ایرانی گذراند. کارنامهٔ وی مبیّن فعالیت‌های مستمر ادبی- فرهنگی اوست؛ از تدریس در دانشگاه و ویرایش و سردبیری مجلّات گرفته، تا ترجمه و تألیف مقالات و تأسیس گروه ادب معاصر در فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
در کنار فضل سمیعی، آنچه او را متمایز می‌کرد، منش انسانی والای او و انگیزه‌ای بود که برای برکشیدنِ نوقلمان به خرج می‌داد. چهرۀ این الگوی شایستهٔ تحقیق آکنده بود از آنچه می‌دانست، اما کمتر به زبان می‌آورد و خالی از هر شائبه‌ای که بتوان به آن نامی از غرور و خودنمایی داد. او فرهیخته‌ای فروتن، سخت‌کوش و وقت‌شناس بود که بی هیچ توقعی کوششی مستمر داشت.
از میان بزرگانی که پیشگامِ ویرایش نوین در ایران بودند، نام شخصیت‌هایی همچون ابوالحسن نجفی، میرشمس‌الدین ادیب سلطانی، سیروس پرهام، اسماعیل سعادت، منوچهر انور، کریم امامی، نجف دریابندری و احمد سمیعی می‌درخشد. اما نام هیچ‌کس هم‌سنگِ احمد سمیعی با ویرایش گره نخورده است، هم از منظر طول دوران ویراستاری و هم از منظر حجم آثار ویراستهٔ ایشان. تعداد ویراستارانی که در مکتب ایشان مشقِ ویرایش کردند و مستقیم یا غیرمستقیم شاگردش بودند، از شمار خارج است.
احمد سمیعی که به تازگی بالاترین درجهٔ نشان نخلِ آکادمیک وزارت آموزش عالی فرانسه را دریافت کرده بود، مترجمی فصیح و دقیق بود. او که به ادبیات قرن هجدهم و نوزدهم فرانسه علاقه‌مند بود، ادوار ادبی این دوره را با صلابت پیموده بود و ترجمۀ آثاری از روسو، ساندرو، فلوبِر و مونتنی را به جامعۀ علمی عرضه کرده بود و بدین‌سان سهمی سترگ در شناساندن شاهکارهای ادبیات جهان به فارسی‌زبانان داشت. اهتمام ایشان به چاپ و نشر مجلدات «فرهنگ آثار» و ترجمهٔ بخش زیادی از مقالات این کتاب مرجع نیز در زمرۀ آثار ماندگار این ادیب فرزانه جای دارد.
سمیعی بر این باور بود که فنّ ترجمه نیاز به استعدادِ فراگیری و معلومات دارد. او رعایت اصل ساده‌نویسی را مقدم بر همهٔ اصول می‌دانست و معتقد بود که مترجم نه‌تنها به زبان مبدأ و مقصد بلکه باید تا حد زیادی با فرهنگ آن دو زبان آشنا باشد تا از خلال ترجمه با بن‌مایه‌های فرهنگی اثر انس و الفت گیرد. در ضمن تسلّط مترجم بر روح زبان‌ها را از ملزومات ترجمه می‌دانست. به عبارتی بر این نکته تأکید داشت که واقعیت‌ها در هر زبانی به شکلی خاص بیان می‌شوند و اگر روح زبان درک نشود، نمی‌توان میان اجزای تقطیع‌ها تناظر یک‌به‌یک برقرار کرد و متن دچار خطاهای فاحش می‌شود.
اکنون، حاصلِ عمر گوهرنشان ادب روزگار ما، شاکله‌ای از فرهنگ و عصاره‌ای از اخلاق، صبوری و پشتکار است. امید آنکه آیندگان میراث گران‌قدر احمد سمیعی را درست بشناسند و ارج نهند، و در تداوم آن بکوشند.
پیمانه صالحی، نویسنده و پژوهشگر، ۳ فروردین ۱۴۰۲
نویسنده در این یادداشت از القاب و عناوینی همچون استاد، دکتر و ... استفاده کرده بود که بنا به دستورنگارش مردم‌نامه حذف گردید.
@mardomnameh
Join @Culture_Art_Music
37 views19:47
ف
