Get Mystery Box with random crypto!

ancient history of oromoo and oromia

Logo of telegram channel etbisahusen — ancient history of oromoo and oromia A
Logo of telegram channel etbisahusen — ancient history of oromoo and oromia
Channel address: @etbisahusen
Categories: Telegram
Language: English
Country: Not set
Subscribers: 1.52K
Description from channel

YouTube kenya
https://youtu.be/eq2eWxR8t-w
Facebook kenya
https://www.facebook.com/ebisaahusen/

Ratings & Reviews

2.00

2 reviews

Reviews can be left only by registered users. All reviews are moderated by admins.

5 stars

0

4 stars

0

3 stars

1

2 stars

0

1 stars

1


The latest Messages 13

2021-10-03 20:22:54

http://T.me/etbisahusen
105 views22916, 17:22
Open / Comment
2021-10-03 17:56:10 While, in the case of the Arsi Oromo, both resistance and surrender to the conquering forces led to mass murder and mutilation, the initial passive incorporation of the Gimira and Maji/Dizi expedited their enslavement and mass deportation from their land (Hodson, 1927: 02). Writing about the Maji/Dizi, the German anthropologist Eike Haberland (1984: 47) notes that before the arrival of the Amhara troops in the 1890s and the subsequent forced incorporation of the Dizi into the Ethiopian empire, the Dizi probably numbered between 50,000 and 100,000.
Bulatovich referred to the one-sidedness of the killing he had witnessed. An expedition which would have cost any European power millions, was carried out by the Abyssinians almost free, if you don’t count several hundred men killed and several thou sands cartridges shot ([1898], 2000: 381). .Bulatovich, the Menelik punishments against Oromo even peace time.
Judicial System and Procedure
The exercise of judicial functions rests partly in the emperor and commanders of regions and districts, and partly in the people itself.
Each leader has the right to judge and punish his subordinates, and each individual person has the same right over his servants.
In the forty-fourth chapter, it talks about imperial power. The time of appearance of this book coincides with the apogee of imperial power.
Crimes and punishments are as follows:
1) State crime — capital punishment (in very rare cases); cutting off the right hand and left leg; most often, putting inchains and life imprisonment.
2) Insulting majesty — cutting out the tongue.
3) Murder — the murderer is given to the family of the person killed, who kill him in the same manner that he killed.
4) Robbery — capital punishment (in this way, Emperor Menelik eliminated robbery, which formerly was very widespread).
5) Insulting a personality by action or word 104 — monetary fine.
6) Fraud — monetary fine.
7) Accidental manslaughter — monetary fine from 50 to 1,000 talers.
Non-performance of instruction of the government — monetary fine and flogging.
9) Criminal breach of trust — removal from job, putting into chains, monetary fine, confiscation of property. The imposition of punishments by separate individuals goes in the following steps:
1) Each private individual in relationship to servants and minor commanders have the right to throw someone into chains for an indeterminate time and to impose 25 lashes by birch rods (kurbach).
2) The commander of a marketplace can impose monetary fines and flogging with whip (jiraf) up to 8 lashes.
3) The commander of an area — cutting off hands, up to 50 lashes (jiraf), and monetary fine.
4) Afa-negus — cutting off hands, up to 75 lashes (jiraf), and monetary fine.
5) The emperor — capital punishment, up to 100 lashes (jiraf), monetary fine, and life imprisonment. Capital punishment is carried out by hanging, or, in case of murder, it is carried out by relatives in the same manner in which the murderer killed. When the murderer is sentenced, he is given over to the relatives, who take him outside town and kill him. Very often, this task is entrusted to a child. Bulatovich,
“Tekle Yeshaw Explains the History of Anole – Hiber Radio as you see in this pic. They are cutting one mans arm T.me/etbisahusen
736 views22916, 14:56
Open / Comment
2021-10-03 17:56:10 Minilik genocide against others.
Kumilachew Gebremeskel Ambo
Frank Chalk and Kurt Jonassohn (1990: 24) wrote that ‘No fewer than 80 percent of the Herero and 50 percent of the Nama had… fallen victim to colonial rule’. They indicated that the Herero and Nama were exterminated for opposing German colonial rule. They added that ‘the staggering human cost of German colonial rule in South-West Africa’ was accompanied by plunder. The sources suggest that more than 90 percent of the Maji or Dizi, about 80 percent of the Gimira, between third thirds and three quarter of the Kaficho and about half of the Oromo population had lost their lives as the consequence of the conquest and colonisation The small kingdom of Walaita also lost a large proportion of its inhabitants. An Abyssinian expedition in 1894 slaughtered about 119,000 men, women and children (Prouty, 1986:115) in less than two weeks.
Secondly, to spread terror among real and potential enemies, the Abyssinian forces committed acts of mass murder and mutilation against the different peoples they conquered. Here, unlike in the north, mutilation included even women. In that respect the best-known case was the mass mutilation of the Arsi Oromo during the wars of conquest fought from 1882 to 1886. What was remarkable here is that mutilation did not stop with Abyssinian victory at the battle of Azule in 1886 that cost the lives over 12,000 Oromo fighters (Haji, 1995; Zewde, 1991: 63). Weeks after the Arsi were defeated at battle of Azule, the commander of the conquering forces, Ras Darge Sahle Selassie, ordered thousands of Oromos to gather at a place called Anole. Thousands came obeying the order and were killed or mutilated – the men of their hands and the women of their breasts (Haji, 1995: 15-16).
According to (De Salviac, 1901:349-354 During the protracted war of conquest and the pacification that lasted for several decades, vast amounts of property belonging to the conquered peoples was confiscated or destroyed, and millions of head of livestock were looted. Tens of thousands of captives were deported and sold into slavery. The conduct of Abyssinian armies invading a land is simply barbaric. As the fire begins, surprised men in the huts or in the fields are three quarter massacred and horribly mutilated; the women, the children and many men are reduced to captivity. General Walde Gabriel was for a long time held in check, he had cut the right wrist of 400 notable Oromo in one day alone. In these great expeditions (war), the generals have right to be preceded by eight drummers (negarit); the Nugus has 24 of them. The number is trumpets is unlimited, Menelik brought back 10,000 oxen, and several thousands of slaves form just one campaign, not including the booty of subordinate officers. The number of heads of cattle captured in one expedition sometimes rises to 100,000; we have seen our eyes some of these glorious ones mutilated. In his hours of reflexion the general, almost a centenarian, believed seeing the specter of these 400 heroes, pursuing him with their reproach. The Nugus, whom I had asked the number of dead, had his guard of the seal make an inventory; each chief told how many victims their men had. Finally I had a total of 96,000 men killed and taken prisoners. I have seen Abyssinians escort string of prisoners; women, and children, making them carry the bloody stripped skins of their husbands or their fathers. I have seen, and the Nugus (Menelik) had to make an edict to prevent the atrocities, Abyssinian solders pull away infant from the breast and throw them in the field, in order to unload off the mother the weight which would have obstructed her from continuing on the road all the way to the country. Page 354.
It was reported that in 1912, about 40,000 of the Gimira were rounded up and taken to the north, and that half of them died on the way while the rest were sold as slaves and scattered within and outside the Ethiopian empire (Pankhurst, 1968: 107).
120 views22916, 14:56
Open / Comment
2021-10-02 19:21:29

790 views22916, 16:21
Open / Comment
2021-10-02 00:28:55 Seenaa Bilillee ykn Mahbuuba. Intala Oromo

Bililleen maqaa maatiin ishee akkuma aadaa fi duudhaa Oromtichaatti ishiif baasani. Kan dhalatte Oromiyaa dhihaa bakka Gummaa jedhamuutti . Barri isheen dhalattee 1820n keessa. Dhalattee yoo waggaa kudhan guuttuu, bara 1835-6, biyya isheen dhalatetti lolli ka’e. Abbaa fi oobboleewwan ishee ja'an ni ajjeefaman. Bilillee fi oobboleetiin ishii ammoo booji’amanii gabrooman. Sanaan booda obboleewwan lamaan kun gara Gondoritti fudhatamuun achittis gargar bahan; sana booda deebi’anii wal hin agarre.

Umriin ishee ijoollee haata’u malee, yaannii fi hojiin ishii akka nama guddaa ture. Kun ammoo Paklaar daran akka ishii jaalaatu taasise. Qulqullina garaa ishii fi fedhiin Bililleen barumsaaf qabdu guddaa qalbii isaa fudhate. Kanarraa kan ka’e, Afaan Arabaa fi Afaan Jarmanii akka barattu waan barbaadeef, bakka daawwachuu deemu hundattu Mahibuubaa of biraa hin hambisu ture. Yaadni isheen iddoo tokko erga daawwatte booda kennitu baay’ee isa ajaa’ibsiisaa ture. Amalli ishii kun amala cimaa Paklar yeroo Awurooppaadhaa dhufu qabu akka jijjiirratu godhe. Kanaaf, Paklar yeroo tokko, “Nama dhugaan wajjiin jirtu wajjiin ooleen, yeroo baay’ee booda nama dhugaa ta’e,” jedhee barreesse.

Biyyoota bahaa waggaa sadiif erga daawwatanii booda, bara 1840 Paklarii fi Mahbuubaan gara Awurooppaa deebi’an. Yeroo kana Mahibuubaa dhukkubni sombaa fi heexoo waan qabeef, baay’ee dhukkubsatte. Nafti ishees baay’ee huqqattee lafeetti baate. Paklaar osoo garaan jibbuu Mahibuubaa mana isaa Muskaa jiru keessatti dooktora isaatti amaanaa kennatee haadha manaa isaa dhukkubsatte gaafachuu Barliin deeme. Yeroo kana baay’ee dhukkubsattullee, Mahibubaan dardarri biyya ishee Oshuu Aagaa kan jedhamuun wal barte. Oshuu Aagaa irraan immoo, hayyicha Jarmanii kan Afaan Oromoo qoratu, Tuucheekiin, walbarte. Sirba Oromoo kan Bililleen sirbite hayyichi kun galmeesee dhalootaaf dabarsee jira.

Ijoollummaa isheetii kaasee guddisee jaalallee akka ija isaatti ilaalu kan taasise, Paklaar, haati manaa isaa waan guddaa dhukkubsateef Barliin gara Mahibuubaatti deebi’uu hindandeenye. Garuu xalayaa ni barreessaaf ture. Mahibuubas dhukkubni guyyuma guyyaan itti cimaa adeeme. Akka hindandamanne garaan waan beekeef, yoo duutu Paklar akka ishee bira taa’u guddaa hawwite.Fedhii ishee kanas dhukkubsatte barreessuu waan dadhabdeef dooktorri ishee barreesseef. Yeroo xalayaan kun harka Paklar gaheetti haati manaa isaa daran waan dhukkubsatteef gara Mahibuubatti hatattamaan deemuu hin dandeenye. Kanaaf, rakkina irra jiru ibsee xalayaa fi meetii maqaan ‘Maahibuubaa’ jedhu irratti bocame ergeef. Garuu yoo xalayichifi meetichi Onkololeessa 27, 1840 Muskaa gahu, Bililleen garuu arguu hin dandeenye; isheenis, isa dhumaaf addunyaa kanarraa boqatte.
Wabii afoola oromoo
http://T.me/etbisahusen
9 views22916, 21:28
Open / Comment
2021-10-01 19:33:12
Akka habashoonni jedhanitti waraanni minilik Lola Adwa gubbatti harka qulaafii seeyfi qofaan hin Lolee. Kan nama ajaa'ibu waraanni minilik baayi'naafi meesha waraanatiin Waraana Italia nii caala. http://T.me/etbisahusen
333 views22916, 16:33
Open / Comment
2021-09-30 23:04:57 Jaal Guutamaan murataa fi na man waan takka murteeffate inraa of duuba hin deebineedha. Umurii maanguddummaatiin osoo dhukkubsatuu wareegni inni qabsoo Oromoo irratti baasellee kanaan walqabata. “Ani umrii kanaan ammaa achi lama hin tayu, Oromiyaa fi WBO gaaratti dhiisee baqat diinaatiif jecha biyyaa hin bahu asummattin wareegama osoo jedhuu wareegamee kufe. Yeroo mootummaa Cehumsaa keessaa bahamutti akkuma jaallan hogganoota ABO ka hafani osoo hiree alatti bahuu qabuu fi dandayanii dhiisuun marroo lammataatiif gaaratti deebi an Jaal Guutamaan, sobaa fi kijiba hin beeku: nama sobullee hin jaallatu. Namni kijibuu jaala isaatii miti. Haga feete had hooytuu fi jibbamtullee dhugama dubbachuu jaallata. Jaal Guutamaan goota; bakka laalee rraa jechaa fi gochaanillee sodaaf jecha of duubatti irraa hin deebi’u.

Jaal Guutamaan bashaasha. ama booharee nama booharsuudha. Yeroo akkas miseensa isaan addaan filatan hin jiru. Miseensota dhaabaa guddaa fi xiqqaa mara akka abbaa, obboleessaa, ilmaa fi hiriyyaatti taphata. Namni inni irraa qoorrifatu hin jiru. yeroo fi bakka hojiitti ammoo taphaa fi cooraan hin beeku. Isa biratti wanti martuu bakkuma isaa qaba.

Jaal Guutamaan hoggana qofaa osoo hin taane, ilmaan Oromoo ka qabsoo keessatti hirmaatan maraaf akka abbaa fi hadhatti yaaduu fiin kunuunsaa ture. Ilmaan Oromoo mataa qaqqabee kada are daara baasuu, ka xuraawe nafa irraa. dhiqunu fi rifeensa irraa haaduu ykn filuufii, ka beelye nyaachisee obaasuun akka abbaa fi haadhatti tajaajiluu ture Dirreen qabsoo, dirree gammachuuti malee dirree gaddaatii mitii maalif of gadi qabdan? Gammadaa taphadhaa” hamilee isaanii ol kaasuun jajjabeessaa ture. Ummata Oromoo, ummata ormoolee haaluma kanaan horataa ture. Yeroo mara dhimma mataa isaatiif osoo hin taane sababa miseensotaa fi ummata kanaatiin hogganootaa fi gondaalota dhaabaa maraan wal lolaa jiraachaa ture. Haalaa fi qabaan gaariin ka inni miseensotaa fi ummata keennaaf godhaa ture, hogganoota dhaabaa ka wali in jiru mara biratti dinqisiifannaa guddaa kan uumsiseef ture. Jaal Guutamaa Hawaas abbaa intala tokkoo ture. Intalti isaanii Aadde Biiftuu Guutamaa jedhamti. Aadde Biiftuun yeroo ammaa kana biyya Awustraliyaa keessa jiraatti.
Qabsa’aan ni kufa, qabsoon itti fufa!
Madda:  kitaaba Goota Oromiyaa T.me/etbisahusen
115 views22916, 20:04
Open / Comment
2021-09-30 23:04:57 Humni guddaan isaan irratti duule Sun yeroo achii galutti birgeediin tokko ka nama 10,000 of keessaa qabu sababa kanaan guututti kan irraa diigame ture. Namni naannoo fi lola san keessa hin turin hat enna ola kanaa kanarraa hubachuu fi baru ni dandaya jechuudha.

Jaal Guutamaa Hawaas, naannoon inni yeroo duraatii qabsotti gadi bahee fi keessa hojjachaa tur naannoma ufi keessatti dhalate waan tayeef bara 1979-85 tti sababaa fi maqaa isaatiin warraa fi maatii ka keessaa dhalate dabalat ummanni Oromoo ka naannoo anii fi hiriyyoonni Isaa ee osoo hin hafin diinaan ajjeefamanii lafarmaa Amaar duguugamaa turan. Obboleessa isaa Muhaammad Roobalee Daadhii bara 1980 keessa Magalaa Abboomsa keessatti diinni ajjeese, akkasuma Obbolectti isaa Lukku Roobalee Bara 1982 ji’a Ramadaanaa keessa eddoo Dande jedhamuttu bakka looniin godaantet ganama manaa fudhanii kaampi waraanaa Haroo Kambeelaa jedhamutti guyyaa guutuu qaamaa fi qalbi in dararaa erga oolan booda naannawa manaa deebisuun rasaasaan tumanii biraa deeman Namoonni gaheeyyiin, maanguddoonni dhiiraa fi dubartii, dargaggoonni fi shamaran bakka tokko walitti qabamanii rasaasaan ajjeefamaa, mana keessatti ibiddaan gubaman fi bakkoota gara garaatti ajjeefamuun awwaalallee dhabuun bineessaa fi allaatiin nyaatc toora nama 500 oliiti.

Qabeenni mana keessa gubamee hori in baroota kana keessa diinaan saamame miliyoonaan lakkawama. Sanyii lafarraa duguuginsa ilma namaa ka naannoo sanitti di inni magaa J/Guutamaa fi ABOn ummata keenna irra geese barruu gabaabduu fuula tokkoo lamaatiin himaanii fixuun hin dandayamu. Gochaan kun ka yeroo fi qorannaa dheeraa barbaadu waan tayeef hayyoon Cromoo seenaa qoratanii fi barreessan dhimma kana qoratanii dhugaa jiru sabaaf akka baasanii carraa kanaan gaafanna.

Jaal Guutamaa Hawaas, haga yeroo dheeraa falmaa qabsoo bili summaa Oromoo keessa ture keessatti, hujii inni hojjataa ture, huji boonsaa fi seena qabaassa, ka namni tokkollee hammeennaa fi ir’oomina irra himuu hin dandeenne tayuu isaattu ture. Eennummaa fi amaloota mataa fi hujiif ka jaalli kun addatti qabu keessaa haga tokkollee tayu akka itti aanu kanatti ragumaaf dhiheessina. Jaal Guutamaan nama umma guddaa qabu waan tayeef, hawwiin isaan saba Oromootiif qabu tarrisanii fixuun namatti ulfaata. Ummataa fi ilmaan Oromoo ka miseensota dhaabaa tayan mara ija tokkoon ilaala, akka tokkotti yaadaafilleedha. Obbo Guutamaan nama mooyxannoo hojii yeroo dheeraaf qabu waan tayeef hujii fi gaafatama itti kenname sirnaa fi qulqulluminaan hoijeta Obbo Guutamaan, amalaa fi mooyxannoo hooggana tokko irraa eegamu guuttatee nama qabu. Nama waan ufii isaatii hin goone, miseensaa fi hooggana biraatiin godhi jedhuu miti. Sirna talifaa waan beekuuf, nama hujii fi miseensota hoogganullee sirnaan hoogganuu fi toohatee bulchuuhdha.

Jaal Guutamaan homa mara keessatti ifaadha. Nama sodaatee (zigaalee) gora, dadhabbii, akkasuma shira jiruu fi….kkfn miseensota, anootaa fi abbuma fedhe irratti yoo argu osoo jalaa hin dhoksin ifatti itti nama itti himu. Jaalli kun, nama ufii sirnaa fi seeraan bulee namni biraallee akka sirnaa fi seeraan bulu nama jaalatu. Namni sinnaa fi seeraan hin bulle isa biratti gatii fi bakka hin qabu Jaal Guutamaan, barsiisaadha. Haga dhaaba keessa turetti, ka inni ittiin beekamu barsiisummaani. Hogganoota ABO ka miseensotaa fi ummata orolmoo dhihaatanii barsiisuu fi guddisuu jaalatanii fi barsiisaa turan keessaa nama hangafaatii fi hiriyyaa hin qabne. Hojii fi barsiisuu irraa ar’a xiqqoo isii na dhukkuba” jedhee hin boqatu. Miseensonni inni barsiisee mooyxannoo hujii sadarkaa garagaraa itti hore herregayyuu hin qaban. Jaal Guutamaan qulquillummaa jaalata. Qulqullummaa qaamaa, hoji naannoo fi…kkfn mara. Yeroo hunda ka inni namootaan irratti waldhabulleen kanuma. obbo Guutamaan masluufummaa, dan ta-dhablummaa, maal of golummaa nadhibummaa ayyaan-laallattummaa walumaa galatti amaloota farra warraqsaa hin jaallatu; itti duulaa ture. Namni inni jaallatu nama amaloota warraagsaa qabu qofa.
80 views22916, 20:04
Open / Comment
2021-09-30 23:04:57 Bara 1989 yeroo Korri ABO 2ffaan kutaa Harargee, naanoo Laga Gobelleetti godhamuuf qophii irra jirutti miseensa Koree Qindeessituu Kora Sabaa ABO tayee gaafatamummaa Itti-aanaa fi diinaggee koree kanaa fudhatuun ramadamee hojjate Kora irratti ammoo, marroo lammaaffaaf miseensa Koree Jidduu fi Waajjira Siyaasaa tayee filame. Achumaan mataa Damee Diinaggee ABO tayuun ramadame. Bara 1991 yeroo mootummaa cehumsaa keessa ABOn seene, hirmaata hujii ka hoogganni dhaabaa yeroo san hojii mootummaa fi dhaabaa walitti qindeeffatuuf godhate irratti miseensa mana marii (member of parliamen) fi gaafatamaa Godina Kibbaa tayee ramadame Bara 1992 yeroo ootummaa Cehumsaa keessaa ABOn bahetti gaafatamuma kanaan dirree qabsoo Zoonii Kibba Bahaa, kutaa Baalee, naannoo Gadabii fi Dalloo Bunaatti deebi’ee maroo lammaffaaf gaara seene akkuma beekamus yeroo sanatti waraanni Wayyaanee fi Sha’abiyaa human isaani walitti qindeeffachuun waraana.

Aadda Bilisummaa Oromoo dhabamsi isuuf lolaa guddaa yeroo isaan itti banan ture. Eblia 12 bara 1994 ttis kultaadhuma kana aanaa Dalloo Mannaa, naannoo Laga Dayyuu, bishaan Haxiballaa jedhamu irratti Waraanni Wayyaanee fi Sha’abiyaa kun lola guddaa WBC irratti bana niin lola hadhawaa guyyaa sad’iif ta’e keessatti akka gootaa lolee lolchiisaa erga tureen booda Ebila l4 naannoo Barraaq bakka Dhukkee jedhamutti lola irratti tayeen diinaan marfamee harka koo diinatti hin kennu jechuun boonbii ofitti dhoosanii jaallan isaa arfan yer waliin turan waliin wareegaman. Isaan keessaa namni ba’ee fi qabamellee hin turre.

Lafa gammoojjii kan akka malee howuu fi bishaan hin qabne keessatti lola sana jalaa Jaal Guutamaa milkisanii baasuuf araanni guddaanii fi kan karaa beekan itti bobbafamanii wareegamni guddaan itti ba’ellee madaala humnaan garuu milkaa uu hindandeenye ture. Miseensonni ABO yeroos obbo Guutamaa Hawaas wali in turan keessaa hang tokko; obbo Wayyeessaa (Qaasim Mohammad Korboo) jedlama Dhaloonni jaala kanaa kutaa naannoo Roobee, bakka Kabiira ture. Jaalli, obbo Qondaala waliin wareegame kun miseensa buleessaa fi dhaabaa ka yeroo gara garaa gaafatama ulfaataa huji siyaasaa, dinagdee, qunnamtii fi kkfra yeroo gara garaatti fudhatee hojjataa ture yoo tayu, yeroo saniif ka obbo Guutamaa biratti ramadameef. nama kara fi biyyallee qajeellotti beekuu fi jaala baraarsuu dandaya jedhamee akka itti gaafatamaatti itti dabalamee dha Qabsooftuu biroon ka Jaal Guutamaa waliin wareegamte aadde Qananii jedha Dhaloonn isii kuta Shawaati Dubartoota qabsoo Oromoo keessaa da fudhatan keessaa dubartii akkaan murannoo fi hubannoota qabsoo qabdu yoo taatu, yeroo rakkisaa ka bara 1992-4 keessa duulli ayyaanee WBO-tti hammaate keessatti gara kuteennaan sodaa fi bir aa tokko malee lafoota rakkisoo diinni marsee nu eeggatu keessatti hulluuxee garaacha diinaa seenuun WBO ta jiraachisaa turteedha. Kan sadaffaa obbo Tasfahun kan naannoo dhiha Oromia Wallaggatti dhalatee fi arfaffaan Galataa kan iedhamuu fi dhalootan Baale ta’aniidha

Miseensonni kun miseensota ni gabu keessaa. miseensota buuleyyii, jajjaboo fi qabsoo irra jiramu irratti urjii tayanii maan geegessaa turan tayuu isaanii osoo hin kaasin bira dabarru hin dandeennu. Lolli obbo Guutamaan keessatti wareegame kun, lola guddaa fi hadhaawaa hiriyyaa hin qabne ture. Guyyaan 3 guutuu waraanni miillaa ka lakkoysa guddaan itti duulce wal marroo yoo murni tokko dadhabu, kaan isaan irratti wal dabarsaa isaaniin lolaa ture, ture. Wara qilleessaa ammoo xiyyaaraan nyaataa fi bishaan, hidhaannoo fi madoo isaa guuraafii ture. Lola san keessatt milkii fi in jifannoon kan WBO ture, Miseensota akka obbo Guutamaa qaqqaaliin haga okko WBO irraa haa wareegaman malee diina irra hoong ahe guddaadha. Gama diinaatii araanni lola atti WBOn ajjeefamee fi madeeffame malce ka akkanumatti gaara keeessatti faca’ee hafee bineensaa fi allaattiin reeffa saa nyaatte, ka hidhannoo isaa ummatni Oromoo bosona keessatti irraa guurate nama 60 ol ni taya. Ka rasaasa WBOn mate lakkooysi isaa haga hin qabu.
64 views22916, 20:04
Open / Comment
2021-09-30 23:04:56 Jaal Guutamaa Hawaas (1945-1994)

Jaal Guutamaa Hawaas magaan dhaloota isaa Jamaal Roobalee ti. Gooti Oromoo kun bara 1945 keessa abbaa isaa obbo Roobalee Daadhii fi haadha isaa aadde Gaashoo Tofoo irraa  Oromiyaa Kibba bahaa kutaa Arsii, Konyaa aa Guuguu, aanaa Gololchaa, Araddaa Ashuttee ganda Haaroo jedhamutti dhalate. Umuriin isaa barnootaaf akka ga’eenis mana barnootaa Gololchaa seenuun kutaa 1 ffaa hanga 4ffaatt kan barate yoo ta’u, kutaa 5ffaa hanga 12ffaatti ammoo gara Finfinnee dhaquun mana barumsaa Addis Katamaa (Li’ul Mokonnin jedhamutti baratee xumure. Akk barnoota isaa xumureenis waaijira “Bunnaa Boordii” jedhamu keessaan hojii jalgabe. Waajjira kanas birkii Finfinnee fi Diillaatti aragmu keessa yeroo muraasaaf hojjete ramadamte. Wajjirra kana keessatti bulchaa aanota garaa garaa, keessattuu bara 1975 hanga 1977 tti naannoo Arbaa Guuguutti ramadamuun bulchaa aanaa Gololchaa tahee hojjateera. Maayyii irratti bara 1978-1979 ti konyaa Arbaa Guuguutti gaafatamaa dhimma ummata (Hizbi Dirijjit) ta’ee hoijete. Haa ta’uyyuu malee mootummaan Dargii sochii qabsoo bilisummaa Oromoo waliin hidhatan qaba jechuun ba uu fi galuu isaa waan hordofuu abeef, waajira kana gad lakkisuun gara hojii isaa jalgabaatti deebi ee hojjechuu jalgabe.

Jaal Guutamaan yeroo naannoo kana keessa hujii mootummaa kana hojjataa turetti miseensa ABC waan tureef, achuma keessa hujii dhaabaallee (ABO) lafa jalaan hojjataa ture. Kuni illee, Maadhee dhaabaa lafa jalan ijaaruu fi miseensonni dhaabaa karaa saniin gaaratti bahan dabarsuu irratti hoijataa ture Miseensonni quba qabeennaa fi gajeelfama isaatiin karaa naannoo inni hoijatu keessa qaxxaamuranii gaaratti bahan keessaa akka fakkiitti yoo tudhanne ayyu Duree ABO yeroo sanii J/Bariisoo Waabee (Magarsaa Bari), Kinfa-Mikaa el Hindheessaa, Ahmad Bunaa (Goota Bobbaas), Baaroo Tumsaa, Abbaas Biyyaa Roobaa fi kan kana fakkaatantu keessatti argamu. Miseensonni gaafa san akka hiriyyaatti isaan walbeekanii fi waliin mana barumsaa irra turan, kanneen amma lubbuun jiran Obbo Ahmad Huseen, Maammee Adii, obbo Huseen Aadam fi obbo Jayluu Abobakar faa rraa seenaa duubbee isa caalatti qorachuu fi baruun ni dandayama.

Hojii qabsoo ka inni lafa jalaan hoijataa fi hojjachiisaa ture waan diinaan jalaa saaxmeefis maayii irratti innilleen. diina jalaa baafatee gaara seenuu fi guutuu guutuutti hojii qabsoo irratti hirmaachuun dirqama itti taye. Akka kanaan bara 1979 keessa naannoma Arbaa-guuguu, Gololcha kanatti dirretti bahe. Qabsoon hidhannoo yoosuma sanuu naannoo sanitti eegalamee waan jiruuf, rakkina tokko malee Waraana Bilisummaa Oromoo ka naannoo sanitt ramadamee bobba aa jirutti makamuu dandaye Obbo Guutamaan eega jaallan saa dura gaara jiranitti makamee dirqma qabsoo ka dhalootaan Oromoo tayuu isaan irra jiruu fi gama dhaaba isaan hoji sadarkaa gara garaatti itti keennamu mara amanamummaa fi gaafatamummaa guutuun hojjataa ture. Obbo Guutamaan yeroo sanaa kaasee hanga gaafa wareegameetti gaafatama dhaabaa ka gara garaa irra ture. Gaafatamni kunillee Bara 1979 irraa kaasee haga 1984-tti miseensa koree Godina Kibba-Bahaa ture. Yeroo sanitti Godina Kibba-Bahaa ka jedhamu: aalee Diida aa, Baalee fi kutaa Harargee keessaa ammoo Ona(Aana) Daaroo-Labuu ka dabalatuu fi of keessaa qabu jechuu dha. Yeroo kana koree keessatti gaafatamni isaa gaafatamaa hojii hawaasummaati fi Kibba- Bara 1983 Jila miseensota ABO Godinoota Bahaa Bahaa irraa yaamamee fi hogganoota ABO ka wareegaman bakka buusuuf kutaa Harargee, Laga Raammis, bakka raaree Aadam Boruu jedhamutti taa’e irratti miseensa koree maatii fi jaallan isaa irraa jidduu ABO (member of centeral committee of OLF) tayee filame.

Bara 1984 keessa baruman itti aanu walgahii Koree Jidduu 2ffaa kutaa Harargee, Aanaa Daaroo Labuu, bakka Sakattee Billiqaa jedhamutti taa e irratti gaafa Waajjirri Siyaasaa ABO (OLF Political Bureau) jalgabaaf ijaaramutti miseensa Waajiira Siyaasaa member of Political Bureau) tayee filame. Achumaan mataa Damee Hawaasummaa ABO tayuun ramadame.
74 views22916, 20:04
Open / Comment