ancient history of oromoo and oromia

2021-01-31 21:13:19 Odeeffannoo dhugaaf itti dabalamaa. Open / Comment

2021-01-31 21:12:22 Odeeffannoo dhugaaf itti dabalamaa. Open / Comment

2021-01-29 20:32:42 Walaloowwan koo isin naaf jaallattan sana fuula Teelegraaminiis siniif qabadhee dhufeera. Mee dafaatii natti dabalamaa Open / Comment

2021-01-29 17:14:01 ha. 1973 akka faranjiiti, Bara dhukkaasni sochii qabsoo bilisummaa oromoo yeroo duraatiif Carcaritti Elemoo Qilxuu fi Hundee Dhaabaa tiin jalqabamu, jajjabee ilmaan Oromoo humnaa fi qabeenyaaanis sochii san duubaan turan keessaa tokko Husseen Huulloo ti.
Gootni kun gochaa fi qabeenyaanis qabsoo san keessatti guddaa hirmaachaa waan turef, warreegamuu Elemoo Qilxuu Fi Hundee Dhaabaa booda Oromoota 70n magaaloota Carcar keessaa too’annoo mootummaa Darguu jalatti kufan keessa tokko ture. 70n keessaa isa dabalatee namoota 12 Murtii Yakka ol’aanaa akka itti kennamu jechun magaalaa Harar geefamanii, mana hidhaa awuziinitti hidhaman. Meeyraa Fi Husseen Huulloo dabalatee namoota 4 Hararirraa gara magaalaa Finfinee geeyfamanii Mana hidhaa keessatti dararaa fi gidfiraa hamtuun irra geesse. San booda mana hidhaati baduun, qabsoo abbootiin isaanii jalqaban akka hin qancarre itti fufsisuuf Daggala Baha Oromiyaati dacha’ani. Seenaa Husseen Huullootis fuuldura qoranne kan isiniif dhiheessinu yoo tahu, goota lubuu fi qabeenya isaatis ummata ofiiti hin qusanne , qabsoo bilisummaa Oromoo keessatti hangaffa tahe kanas, Ona Ituu warra Waayyeeti Ummata Oromootiif arjoome.

5. #Sheikh_Amiin_Ibroo

Sheikh Amiin Ibroo Sa'iid Haamid jajjabee Carcar kan Warra Ituu Waayyee .
Sheikh Amiin Ibroo Aalimaa fi Hayyuu beekkamaa yeroo ammaa ummanni Muslima biyya tanaa ni qabu ja’aamanii sadarkaa duraa irratti maqaan isaanii yaamamu keessaa tokko dha. Kan dhalatan Baha Oromiyaa, Carcar, Ona Waayyee toora Kootoraa ti.

Sheikh Amiin Ibroo Aalima beekkamaa, Abbaa Ulamaa'ii (Barataa Sheikh Abdullaahi Tuqoo) kan tahan Sheikh Aadam Caffee irratti wagga dheeraaf kan baratan yoo tahu, Daayiraktara Da'awaa amantaa Islaamaa biyyi tun qabdu dha. Kana malees Sheikh Amiin akkumma warra isaanii hayyuu dha. Nama dubbataa dubbii beeku, kan yoo dubbate nama amanaiisuu (Orator) dha. Yeroo ammaa kanatti Sheek Amiin Ibroo Duree imaamoota Islaama Naannoo Oromiyaa ti. Sheikh Amiin ummata muslimaatiin itti gaafatamummaa sadarkaa kanatti itti kennamee filatamuun isaanii, hayyummaa fi gahumsa cimaa inni qabu kan agarsiisuu dha. Gara Amantii muslimaatiinid Sheikha, Daa’ii cimaa sadarkaa adunyaati fudhatama horate kana kan ummata Oromooti fi ummata islaamaatiif arjoome, Ona Ituu, Warra Ituu Waayyee ti.

Kaneen ani dagadhe isin itti dabalaa
Horaa Bulaa Open / Comment

2021-01-29 17:14:01 eessatti sochii qabsoo Bilisummaa Oromoo jalqaban QEERROO GANAMAA ja’amuun beekamu ture. Kanatti Aanseeti ture gaaddisaan ummata Isaa yoo qabsoof kakaasu fi tooftaa qabsoo gorsu;-

“Qeerroon mataa tuutaa
hin jarjartuu suutaa
aduun takka dhiite
Takkaas nuuf bariite
Kan akka keenyaa hin jiru
Kan Gabrummaan miite....” jadhe sirbee, yeroo sanitti ummata Oromoo baayyeen gara qabsooti kan soossoossuu danda'ee.

Wayanne fi Xirroo gandi jadhamee beekamu iddoo dhaloota Gaadisaati Abdulaahii ti. Lolli Xirroo hogu gaggeefamu fi lola saniin wal qabatee dararaa yeroo san ummata oromoo toora Carcarirra gahaa ture nama ijaa fi gurraa qabu ture Gaadisaa Abdullaahi. Akkumma Elemoo faan warreegamanitti innis qabsoo jalqabame itti fufuu akka qabu murteessee qabsooti seene. Jaarmaya Dhaaba keessatti makamuun, gaafa Meeyraan(Mahaammadzaakir Sheikh Umar) biyya Soomaalee dhaqee deeggarsa meeshaa warraanaa mootummaa soomaalee akka kadhatu murtaa'uu, namni hanga Hararghee Bahaa Koomboolchaati akka Meeyraa qajeelchu godhame Gaadisaa dha ture.

Artist Gaadisaa Abdullaahi Qabsa’aa dha. Sababa qabsoo inni saba isaatiif taasisuun, yeroo addaa addaa harka mootummaa diinaa bu’ee hidhamaa ture. Roorroo irra gahaa ture irraa kan ka’e gara biyya ambaati baqachuuf kan dirqame yoo tahu, Gaadisaan erga biyya ambaa dhaqees qabsoo sabaa jalaa nama guyyaa tokkolee hafee hin beekne, osoo imaan oromoo irraa haalli hin jijiiramin ani fuudhee bultii hin jaaruu, gabrummaa ilmaan hin dhaalchisu jadhe hanga bara 2019ti oso bultii hin godhatiin kan ture gootaa fi murataa namaa ti.

Wallistoota sirba qabsoo bilisummaa Oromootiif jalqaba wallisanii, ummata ofii sadarkaa ol’aanaati dammaqsanii sochoossuu dandayyan muraasa keessaa Gaadisaan nama adda duree tahuu dandayyee dha. Goota gaafa xiiqii, Kutataa, Murataa fi qabsaa’aa hangafaa Kanas ummata Oromootiif kan gumaachan #warra_Ituu_Waayyeeti.

3. #Huulloo_Wadaay_fi_Ancaar.

Huulloo Wadaay fi Hancaar Wadaay Obboleeyyani. Hancaar Wadaay obboleessa Huulloo_Wadaay xiqaadha. Huulloo Wadaay Damiina Ituu Waayyee Beekamaa ture Bara mootummaa Haayilasilaasee keessatti. Bulchinsa Xaaliyaan booda, Huulloo Wadaay fi Obboleessi isaa Ancaar Wadaay Mootummaan Haayilasilaasee gaafa Lafa jiidharraa Oromoota Ona Ituu Naannoo Carcar buqqissee, qubatoota biroo fagoo fidee qubsiisuu yeroo jalqabu sanitti, Oromooni Ituu Maaliif dhiibamu?. Matootii ykn Damiinootii abbaa Onaa tahan osoo hin mari’achiisinii fi hin hirmaachisin, Ituu dhiibaa qubsumti gaggeefamu kan tahe jadhamee ummata walitti buusu, aadaa fi haala jiruu fi jireenya hawaasa Carcar kan boocolu waan tahef ni Moormina jechuni ture Haayilasilaasee dura dhaabbatanii qabsaa’uun jajjabee ilmaan ummataa tahu goota mirkaneessanii dha.

“Caasaa Bulchinsa Mootumma Ona Carcar keessatti hirmaachissummaan Oromoota Ituu hin jirtu. Ona ofii irratti amba nu godhun kun gabrummaa dachaa tan lammaddaati” jechuun, sochii mootummaan gaafasii #Ituu_siyaas_Diinagdeerraa ala gochuuf taasisaa ture dura dhaabatan. Gabaabumatti Huulloo fi Ancaar roorroo caasaan mootummaa Haayilasilaasee ummata isaaniirratti gaggeessan irratti qabsaa’uuf daggala biyya Huulloo seenuun, mootummarratti shiftoomuu isaaniitiin beekamu.

Sochiin isaan itti turan tan deegarsa hawaasa Ituu bal’oo qabdu waan tahef mootummaan Haayilasilaaseetis boodarra isaan lachuu araarfachuuf dirqame. Ancaar Wadaay bulchaa biyya Huulloo gochuun, Huulloo wadaayi fi Oromoota Ituu kan birootifis lafa babal’oo daaroo labuu keessatti “marra’uun”, siyaasaa fi Diinagdee keessatti akka hirmaachissee araarfattu gootota mootummaa Haayilasilaasee Dirqisiisanii dha. Gootota Obboleewwan Ituu waayyee kan mootummaan Fiiwudaala (Abbaa Lafaa) ofirraa sodaachaa ture, Asxaa boona Oromoota Ituu warra tahuu danda’ee, ilmaan Qaqaalii Waayyee ti.

4. #Husseen_Huulloo_Wadaay

Akkumma Abbaa isaa Huulloo Wadaay, Akkumma Ibidda isaa ilmaan Ituu Waayyeeti, Onnee qabsaa’ummaa wajiin nama uumame dha. Husseen Huulloo Wadaay qabsaa’aa mirga ilmaan Oromooti. Namoota bifa hammayyaatiin qabsoo Adda Bilisummaa Oromoo eegalan keessaa tokko d Open / Comment